Subwencja oświatowa stanowi bezzwrotne wsparcie udzielone przez Państwo dla jednostek samorządu terytorialnego w celu realizacji zadań związanych z edukacją. Prawo do otrzymania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego posiadają szkoły niepubliczne, w których zostaje realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki oraz przedszkola niepubliczne.

Co to jest subwencja oświatowa i czym różni się od dotacji? Komu przysługuje, na co może zostać przeznaczona, jakie kwoty przysługują na jednego ucznia i czy szkoła otrzymuje wyższe kwoty na ucznia niepełnosprawnego? Niniejsza publikacja omawia ten typ dofinansowania w kontekście placówek niepublicznych.

Co to jest subwencja oświatowa?

Ten rodzaj finansowania stanowi część subwencji ogólnej budżetu państwa przeznaczanej corocznie na realizację zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego. Minister Edukacji i Nauki dzieli część oświatową subwencji ogólnej między poszczególne gminy, powiaty i województwa, biorąc pod uwagę zakres realizowanych przez te jednostki zadań oświatowych. O przeznaczeniu otrzymanej części kwoty dofinansowania decyduje organ uchwałodawczy jednostki samorządu terytorialnego.

Subwencje a dotacje – czym się różnią?

W języku potocznym zamienne używa się pojęć „subwencja” i „dotacja”. Należy jednak pamiętać, że formalnie nie można tych terminów stosować jako tożsamych.

Subwencje otrzymują gminy, powiaty, województwa i przez te jednostki zostają one rozdysponowane. Organ uchwałodawczy konkretnej jednostki samorządu terytorialnego decyduje o przeznaczeniu otrzymanej kwoty subwencji z uwzględnieniem kosztów funkcjonowania szkół i przedszkoli publicznych, potrzeb edukacyjnych oraz zadań samorządu związanych z edukacją.

Przedszkola i szkoły publiczne stanowią jednostki budżetowe, co oznacza, że ich wydatki zostają pokrywane bezpośrednio z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Dlatego, upraszczając temat, część przyznawanej subwencji „z urzędu” zostaje przekazywana na finansowanie przez gminę (powiat, województwo) szkół i przedszkoli publicznych.

Mianem dotacji oświatowych natomiast określa się kwoty przekazywane z gminy (powiatu, województwa) do oświatowych placówek niepublicznych z przeznaczeniem na konkretne cele związane z kształceniem, wychowaniem i opieką.

Subwencje oświatowe stanowią główne źródło finansowania zadań oświatowych przez samorząd, ale nie jedyne. Dlatego w praktyce dotacje otrzymywane przez placówki niepubliczne wcale nie muszą być finansowane z tego źródła.

W ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 2082) w przepisach dotyczących sposobu wyliczania dotacji znajdują się odniesienia do kwot przewidzianych w części oświatowej subwencji ogólnej. Dlatego dla prawidłowej interpretacji i rozumienia przepisów dotyczących sposobu ustalania wysokości dotacji niezbędne jest sięgnięcie do przepisów ustalających algorytm podziału subwencji oświatowej.

Subwencja oświatowa na ucznia

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych szkoły niepubliczne, gdzie spełniany jest obowiązek szkolny bądź edukacyjny, otrzymują dotację na każdego ucznia z budżetu jst, która stanowi dla tych placówek de facto organ rejestrujący. Wysokość takiej dotacji równa się kwocie przewidzianej na ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego.

Subwencja oświatowa na ucznia jest obliczana na podstawie wzoru matematycznego, który określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Nauki w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

Rozporządzenie jest wydawane corocznie, jednak mechanizm używany przy obliczeniach pozostaje niezmienny od kilku lat. Podstawową kwotę do wszystkich wyliczeń uznaje się tzw. Standard A (kwota, którą jednostka samorządu terytorialnego dostaje na jednego ucznia). Kwota części oświatowej ogólnej przypadająca na 1 ucznia przeliczeniowego (standard A) pozostaje jednolita dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. W 2023 r. kwota ta wynosi 6898,69 zł rocznie na jednego ucznia.

Baza ta może być zwiększona w zależności od różnych czynników. Dla poszczególnych kategorii uczniów nadaje się różne „wagi przeliczeniowe”. Na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Edukacji i Nauki* wskazano, iż podział środków z subwencji w 2023 r. przewiduje m.in.:

• Uwzględnienie zamożności samorządu terytorialnego i rozmiaru szkoły podczas ustalania wartości współczynnika jaki stanowi w/w waga przeliczeniowa.
• Wdrożenie wskaźników, które zwiększają lub zmniejszają współczynnik dla uczniów szkół podstawowych, liceów oraz techników.
• Podniesienie wartości współczynnika wagi dla indywidualnego nauczania w szkołach ponadpodstawowych.
• Rozróżnienie wartości współczynnika w zależności od zatrudnienia specjalistów, takich jak pedagodzy, pedagodzy specjalni, psychologowie, logopedzi czy terapeuci pedagogiczni.

Przenosząc powyższe na kwestie dotacji dla szkoły niepublicznej. Wysokość dotacji, jaką szkoła może otrzymać na jednego ucznia, zależy od przewidzianej kwoty przysługującej na danego ucznia w ramach części oświatowej subwencji ogólnej przeznaczonej dla jednostki samorządu terytorialnego. Wysokość dotacji na ucznia szkoły niepublicznej odnosi się wprost do kwoty przewidzianej na takiego ucznia w subwencji oświatowej – a zatem ucznia szkoły publicznej.

Subwencja oświatowa na ucznia niepełnosprawnego

Tak jak wskazano powyżej ostateczna kwota przypadająca na ucznia zostaje  skorygowana przy zastosowaniu mnożników określonych w  rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Rozporządzenie to uwzględnia wyższy mnożnik dla ucznia niepełnosprawnego.

Na przykład Minister Edukacji i Nauki w dniu 22 grudnia 2022 r. wydał rozporządzeniu dotyczące metody dystrybucji części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w 2023 roku. Zgodnie z tym dokumentem przewidziano m.in. następujące wagi dla uczniów z niepełnosprawnością:

• Waga 1,400 została przeznaczona dla uczniów bądź słuchaczy, u których stwierdzono niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim, niedostosowanie społecznie, ewentualnie wykazano zagrożenie niedostosowaniem społecznym (zgodnie z wydanymi orzeczeniami o potrzebie edukacji specjalnej).
• Wagę 2,900 skierowano do uczniów bądź słuchaczy niewidomych, ewentualnie słabowidzących, charakteryzujących się niepełnosprawnością ruchową, w tym także wykazujących afazję (zgodnie z wydanymi orzeczeniami o wymaganiu specjalnego procesu kształcenia i edukacji).
• Waga 3,600 została przypisana do uczniów bądź słuchaczy, którzy nie słyszą, także dla wychowanków słabosłyszących, wykazujących się umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawnością intelektualną.
• Waga 9,500 przypisana została dzieciom i młodzieży charakteryzujących się głęboką niepełnosprawnością intelektualną, którzy biorą udział w rewalidacyjno-wychowawczych prowadzonych w takich miejscach jak: przedszkola, oddziały przedszkolne prowadzone w ramach szkół podstawowych, inne rodzaje edukacji przedszkolnej, specjalne centra edukacyjno-wychowawcze, szkoły i poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Poza tym również dla uczniów lub słuchaczy ze sprzężonymi niepełnosprawnościami oraz autyzmem, włączając w to zespół Aspergera (w oparciu oczywiście na właściwych orzeczeniach o potrzebie specjalnego kształcenia lub konieczności zajęć rewalidacyjno- wychowawczych).

Podane wyżej liczby stanowią jedynie przykładowe wyliczenia. Rozporządzenie przewiduje więcej rodzajów „wag”. Dodatkowo kwota ta zostaje  skorygowana o inne wskaźniki „wag”, które różnią się w zależności od zamożności jednostki samorządu terytorialnego, położeniem (dodatkowe zwiększenie wagi dla szkół zlokalizowanych na terenach wiejskich lub miastach do 5000 mieszkańców), czy wielkością szkoły.

Wysokość przyznanej placówce dotacji zależy od kwoty subwencji

Reasumując, niepubliczna placówka oświatowa nie otrzymuje środków bezpośrednio z subwencji. Szkołom i przedszkolom niepublicznym przysługują dotacje, których wysokość w przypadku szkół pozostaje ściśle uzależniona od ustalonej kwoty subwencji oświatowej.

Kwotę dotacji, która przysługuje niepublicznej placówce oświatowej oblicza się na podstawie specjalnego algorytmu zatwierdzonego rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki dotyczącym metody podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

Zastosowanie schematu obliczeniowego zatwierdzonego w regulaminie Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczącym procedury dystrybucji części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego umożliwia określenie sum dotacji, które należą się niepublicznej instytucji edukacyjnej.

Szczegółowe zasady dotacji i warunków formalnych przyznania dotacji szkołom i przedszkolom niepublicznym określa ustawa o finansowaniu zadań oświatowych. Po więcej informacji w zakresie dotacji zapraszamy do pozostałych publikacji dostępnych na naszej stronie. Zawsze możesz się także skontaktować z naszymi ekspertami do spraw prawa oświatowego w tym kwestii związanych z prawidłowym wydatkowaniem i rozliczaniem dotacji oświatowych.

Przypisy:
* https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/podzial-czesci-oswiatowej-subwencji-ogolnej-w-2023-roku