Dotacje oświatowe otrzymywane z budżetu jednostek samorządu terytorialnego są istotnym źródłem finansowania działalności niepublicznych placówek oświatowych. Zasady prawidłowego rozliczenia i wydatkowania dotacji oświatowych zostały szczegółowe omówione w innych publikacjach dostępnych w zakładce „Prawnik radzi”. W dzisiejszym artykule skoncentrujemy się natomiast na zagadnieniu, które wciąż budzi wiele wątpliwości – mianowicie możliwości wykorzystania osobistego majątku organu prowadzącego w kontekście rozliczenia dotacji oświatowych.

Wykorzystywanie majątku prywatnego w celu prowadzenia placówki oświatowej

Prowadzenie placówki oświatowej przez podmiot niepubliczny wiąże się z koniecznością spełnienia wielu warunków, w tym niejednokrotnie wymagających nakładów finansowych. Z tego względu osoby decydujące się na założenie placówki oświatowej niejednokrotnie decydują się na wykorzystanie własnego majątku celem ograniczenia wydatków – co jest oczywiście dozwolone. Najczęściej spotykanym wkładem do działalności oświatowej jest nieruchomość. Z uwagi na to, że placówki oświatowe nie są działalnością gospodarczą, rodzi się pytanie, czy udostępnienie własnego majątku zawsze musi odbywać się nieodpłatnie.

Na co można przeznaczyć dotację oświatową?

Katalog wydatków, które mogą zostać rozliczone środkami z dotacji oświatowej, znajduje się w art. 35 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych. Przepis ten wymienia m.in. wydatki bieżące przeznaczone na cel działalności placówki oświatowej, w tym związane z wykonywaniem zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. W odniesieniu do omawianego zagadnienia istotne znaczenie ma wspomniany przepis art. 10 ust. 1 prawa oświatowego. W związku z tym, zanim przejdziemy do sedna sprawy, warto dokładniej zapoznać się z jego treścią. Zgodnie z jego brzmieniem odpowiedzialność za funkcjonowanie placówki oświatowej spoczywa na organie prowadzącym. Jego zadaniem jest przede wszystkim zapewnienie odpowiednich, bezpiecznych i higienicznych warunków do nauczania, wychowywania i opieki.

W świetle powyższych rozważań wskazać należy, że czynsz i inne opłaty ponoszone za korzystanie z lokalu są wydatkami bieżącymi podlegającymi rozliczeniu ze środków z dotacji. Sprawa jest dość prosta, gdy organ prowadzący wynajmuje, dzierżawi lub użytkuje nieruchomość należącą do osoby trzeciej. Natomiast sytuacja może być bardziej skomplikowana, gdy lokal zaadaptowany na szkołę lub przedszkole należy do organu prowadzącego.

Jak wykorzystać środki z dotacji na amortyzację korzystania z własnego majątku?

Niezależnie od tego, czy placówka oświatowa prowadzona jest przez jednostkę samorządu terytorialnego czy podmiot prywatny, warto przypomnieć, że prowadzenie takich placówek stanowi zadanie własne gminy. Z tego względu podmiot prywatny nie powinien być zobligowany do finansowania zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego.

Jednakże w doktrynie i orzecznictwie panują rozbieżne stanowiska w tej kwestii.

• Wedle tych najbardziej krytycznych głosów – rozdysponowanie dotacji wymaga dokonania przesunięcia środków znajdujących się w majątku dysponenta dotacji do innego podmiotu. Jeżeli dysponentem dotacji jest organ prowadzący, to nie następuje „przesunięcie” do majątku innego podmiotu, a zatem wykluczona jest możliwość rekompensaty korzystania z własnego majątku ze środków dotacji.
• Bardziej elastyczne podejście natomiast zakłada, że możliwe jest przeznaczenie środków z dotacji na korzystanie z majątku prywatnego organu prowadzącego, jeżeli jest on przeznaczony zgodnie z zasadami opisanymi w art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych i art. 10 ust. 1 prawa oświatowego. Skoro np. nieruchomość będąca własnością organu prowadzącego służy do wykonywania zadań własnych gminy, tj. do prowadzenia szkoły/ przedszkola – organ prowadzący powinien mieć możliwość pobierania za to stosowanego wynagrodzenia.

Oczywiście „teoria – teorią”, a praktyka wskazuje, że wydatek na wynagrodzenie za korzystanie z prywatnego majątku organu prowadzącego jest niejednokrotnie kwestionowany podczas kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji. Dlatego warto zadbać o prawidłowe udokumentowanie charakteru danego wydatku. Przykładowo, jeżeli wykorzystywana jest własna nieruchomość pozyskać wycenę rzeczoznawcy, określającą wartość nieruchomości i miesięczny koszt jest używania i na tej podstawie sporządzić oświadczenie określające przeznaczenie lokalu.