
W artykule:
Zgodnie z art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, niepubliczna szkoła i przedszkole mogą zostać założone przez osoby fizyczne lub prawne. Jednocześnie ustawa określa, że prowadzenie placówki oświatowej nie stanowi działalności gospodarczej.
Takie sformułowanie budzi wiele wątpliwości natury praktycznej. Z jednej bowiem strony przepisy dopuszczają możliwość prowadzenia szkół i przedszkoli przez przedsiębiorców, z drugiej ustalają, że aktywność ta nie jest działalnością gospodarczą.
Ponadto sprzeczne z tą regulacją mogą wydawać się przepisy innych aktów prawnych, m.in. ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców czy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie definicji pojęcia działalności gospodarczej czy pojęcia przedsiębiorcy w ogólności.
W niniejszej publikacji poddamy analizie regulacje dotyczące prowadzenia niepublicznych placówek osobowych przez osobę fizyczną. W tekście znajdą Państwo odpowiedzi m.in. na następujące pytania:
- Jakie istnieją dopuszczalne formy prawne prowadzenia niepublicznej placówki oświatowej?
- Czy można prowadzić szkołę bądź przedszkole w formie jednoosobowej działalności gospodarczej?
- Jakie ryzyko niesie za sobą prowadzenie działalności oświatowej przez osobę fizyczną?
Działalność oświatowa nie stanowi działalności gospodarczej
Definicja pojęcia działalności gospodarczej znajduje się w art. 3 Prawa przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem cechami charakterystycznymi dla działalności gospodarczej jest jej zorganizowany i zarobkowy charakter, prowadzenie jej we własnym imieniu oraz z zachowaniem ciągłości.
Opierając się na tej definicji, należałoby uznać, że wiele niepublicznych placówek oświatowych jest działalnością gospodarczą. Chociażby dlatego, że szkoły i przedszkola niepubliczne są uprawnione do ustalania opłat za naukę i czerpania z tego tytułu zysku. Jednakże art. 170 ust. 1 Prawa oświatowego stanowi przepis szczególny w stosunku do przywołanego art. 3 Prawa przedsiębiorców i wyłącza z pojęcia działalności gospodarczej placówki oświatowe.
Na marginesie wspomnieć należy, że pewne formy działalności oświatowej mogą być prowadzone na zasadach działalności gospodarczej. Dotyczy to jednak tylko tak zwanych „pozaszkolnych” placówek, których ukończenie nie prowadzi do wystawienia świadectw mających walor dokumentu urzędowego.
Wyłączenie placówek oświatowych z zakresu działalności gospodarczej ma istotne znaczenie w świetle chociażby obowiązków spoczywających na przedsiębiorcy. Niepubliczna szkoła (przedszkole) prowadzona przez osobę fizyczną nie podlega obowiązkowemu wpisowi do CEIDG. Ponadto korzysta z uprzywilejowania dotyczącego rachunkowości, którą można prowadzić w sposób uproszczony.
Nie oznacza to oczywiście, że przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą w innej branży nie może założyć szkoły niepublicznej. Osoba fizyczna prowadząca równolegle działalność gospodarczą oraz szkołę niepubliczną nie będzie traktowana jako przedsiębiorca wyłącznie w zakresie prowadzonej działalności oświatowej.
W jakiej formie można prowadzić placówkę oświatową?
Chociaż prowadzenie placówki oświatowej nie stanowi działalności gospodarczej, to przepisy dopuszczają prowadzenie niepublicznych szkół i przedszkoli przez przedsiębiorców. Dla jasności jak wskazywano powyżej – niezależnie od formy prawnej, organ prowadzący placówkę oświatową nie będzie traktowany w tym zakresie jak przedsiębiorca.
Zgodnie z art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, niepubliczne szkoły i przedszkola mogą zostać założone przez osoby fizyczne lub prawne. Osoby prawne to spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna), fundacje, fundacje rodzinne, stowarzyszenia i kościoły.
Niedopuszczalne natomiast jest prowadzenie szkół i przedszkoli przez osobowe spółki prawa handlowego. Prowadzenie działalności gospodarczej w formie przykładowo spółki komandytowej nie stanowi przeszkody do podjęcia działalności oświatowej. Jednakże wpis do ewidencji szkół i placówek niepublicznych uzyskać może wyłącznie wspólnik takiej spółki działając w imieniu własnym. To oznacza, że prowadzenie przez taką osobę szkoły będzie pozostawało poza spółką komandytową.
Ryzyka związane z prowadzeniem placówki oświatowej przez osobę fizyczną
Założenie i prowadzenie placówki oświatowej przez osobę fizyczną (w tym przedsiębiorcę) niesie ze sobą spore ryzyko. Przede wszystkim, rozważając prowadzenie szkoły bądź przedszkola w ramach działalności jednoosobowej, liczyć należy się z możliwymi konsekwencjami dotyczącymi odpowiedzialności za zobowiązania. W przeciwieństwie do osób prawnych, za zobowiązania finansowe placówki prowadzonej przez osobę fizyczną, odpowiadać będzie całym swoim majątkiem osoba fizyczna.
Niepubliczne placówki oświatowe zwykle korzystają z przysługujących im dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Wydatkowanie oraz rozliczenie takiej dotacji podlegają zaś restrykcyjnym zasadom. Ustalenie, że organ prowadzący szkołę lub przedszkole przeznaczył dotację na cel niezgodny z jej przeznaczeniem skutkować może zobowiązaniem do zwrotu kwoty dotacji. W tym kontekście osoba fizyczna prowadząca szkołę jako jednoosobową działalność naraża nie tylko majątek prowadzonej szkoły, ale także swój osobisty. Wybór innej formy prawnej ogranicza to ryzyko i co do zasady wyłącza odpowiedzialność osobistą organu prowadzącego.
Wybór formy prowadzonej działalności oświatowej ma również znaczenie w kontekście podatkowym. Osoby prawne korzystają co do zasady z korzystniejszych form opodatkowania dochodów, w tym możliwości odliczenia kosztów jego uzyskania.
W takim razie w jakiej formie prowadzić niepubliczną placówkę oświatową?
Obowiązujące obecnie w Polsce przepisy dopuszczają możliwość prowadzenia niepublicznej jednostki oświatowej przez osoby fizyczne. Jednak warto zdawać sobie sprawę z tego, że takie rozwiązanie formalne nie jest korzystne dla osoby prowadzącej placówkę i niesie ze sobą znaczne ryzyko – także związane z odpowiedzialnością finansową.
Dlatego, zakładając i prowadząc niepubliczną placówkę, znacznie lepszym rozwiązaniem będą inne formy prawne prowadzenia prywatnej szkoły lub przedszkola. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej jak założyć szkołę lub przedszkole, to przeczytaj nasze artykuły na ten temat:
- Jak otworzyć szkołę niepubliczną? Wymogi prawne
- Jak otworzyć przedszkole niepubliczne? Wymogi prawne
Zachęcamy również do kontaktu z nami, chętnie udzielimy pomocy w kwestiach formalnych dotyczących założenie oraz prowadzenie niepublicznej jednostki oświatowej.