Chęć niesienia pomocy uczniom z orzeczeniem o potrzebie nauczania specjalnego pociąga za sobą konieczność tworzenia indywidualnych strategii nauczania. Jednym z kluczowych elementów takiej strategii w polskim systemie oświaty pozostaje Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (dalej: IPET). W niniejszym artykule przedstawimy krok po kroku proces tworzenia i wdrażania IPET. Kto, kiedy i jak może oraz powinien przygotować taki program, aby był on zgodny z obowiązującymi przepisami prawa? Sprawdź!

Zapisz się na Newsletter!

Czym jest IPET?

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (dalej także: program) stanowi podstawowe narzędzie do pracy z uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie specjalnego nauczania. Tworzy go zespół nauczycieli i specjalistów. IPET opracowywany jest indywidualnie dla każdego ucznia z orzeczeniem o nauczaniu specjalnym. Program powinien uwzględniać możliwości psycho-fizyczne dziecka i być dostosowany do jego konkretnych potrzeb.

IPET – podstawa prawna

Obowiązek opracowania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie nauczania specjalnego wynika z art. 127 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 900).

Szczegółowe zasady i tryb tworzenia tego dokumentu określa natomiast Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309).

Dla kogo należy przygotować program?

Programem obejmuje się ucznia, dla którego wydane zostało orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Orzeczenie wystawia poradnia psychologiczno-pedagogiczna w związku z niepełnosprawnością dziecka, niedostosowaniem społecznym lub zagrożeniem niedostosowania społecznego. Niezależnie od podstawy wydania orzeczenia – po stronie szkoły lub przedszkola rodzi się obowiązek wdrożenia dla takiego dziecka kształcenia specjalnego.

Kto tworzy IPET?

Program tworzy zespół nauczycieli i specjalistów, którzy zajmują się lub będą zajmować uczniem. Zwykle pracą zespołu kieruje wychowawca klasy, do której uczeń należy. Jednak dyrektor placówki może wyznaczyć inną osobę, która będzie koordynowała pracę zespołu.

Ponadto, szkoła ma obowiązek poinformować rodziców ucznia o planowanym terminie tworzenia programu, a także umożliwić mu aktywny udział w pracach zespołu. W razie potrzeby do pracy zespołu można zaangażować specjalistów z poradni psychologiczno-pedagogicznej (na wniosek dyrektora), a także inne osoby współpracujące z dzieckiem (na wniosek i za zgodą rodziców).

Do kiedy i na jaki okres tworzy się IPET

Przed stworzeniem Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego, zgodnie z rozporządzeniem, należy opracować wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU). Oba dokumenty należy sporządzić do dnia 30 września dla ucznia, który rozpoczyna przedszkole, szkołę lub etap edukacyjny. W przypadku ucznia co do którego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zostanie wydane w trakcie roku szkolnego lub ucznia, który zmieni szkołę w trakcie roku – IPET tworzy się w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez placówkę orzeczenia.

Program należy przygotować na czas, na jaki wydano orzeczenie, przy czym nie dłużej niż wynosi okres trwania etapu edukacyjnego. Zatem jeżeli orzeczenie wydano przykładowo na cały okres szkoły podstawowej, IPET przygotowuje się najpierw na okres klas I-III, a następnie ponownie na okres klas IV-VII.

Minimum dwa razy w roku należy przeprowadzić wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia z uwzględnieniem oceny efektywności programu. W trakcie roku dokument może być modyfikowany. W sytuacji weryfikacji programu i uznania, że nie spełnia on swoich założeń – dokonywanie w nim zmian jest wręcz wskazane.

Co powinien zawierać IPET?

Program ma za zadanie uwzględnić zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Celem jest dostosowanie kształcenia do indywidualnych, rozwojowych i edukacyjnych potrzeb oraz możliwości psychofizycznych ucznia.

Program powinien obejmować:

• Metody dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości umysłowych ucznia. W tym punkcie warto zawrzeć informacje o planowanych formach pracy z dzieckiem, w jaki sposób należy dostosowywać sprawdziany i materiały dydaktyczne do ucznia, w jakiej formie weryfikować wiedzę ucznia, kryteria jego oceny.
• Plan działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem (w tym w przypadku ucznia niepełnosprawnego). W sytuacji ucznia niedostosowanego społecznie – działania o charakterze rewalidacyjnym. Natomiast w razie ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – działania o charakterze resocjalizacyjnym.
• Zakres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej z wymiarem proponowanych godzin.
• Zakres czynności mających za zadanie wspieranie rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi, młodzieżowymi ośrodkami socjoterapii, placówkami szkoleń nauczycieli i innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny i dzieci.
• Spis zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych wraz ze wszystkimi innymi zajęcia, dobranymi ze względu na indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne ucznia. Natomiast w przypadku ucznia szkoły ponadgimnazjalnej, działania z zakresu doradztwa zawodowego.
• Opis założeń współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zaplanowanych zadań.

W jaki sposób napisać IPET?

W praktyce brak jest wymogów prawnych do stworzenia dokumentu IPET. Oczywiście warto, aby jego systematyka była przejrzysta i pozwalała na przystępne poruszanie się po dokumencie przez nauczycieli i specjalistów, którzy będą zajmować się dzieckiem. Program bowiem będzie wykorzystywany przez nich w codziennej pracy z uczniem. Jak zatem przykładowo może wyglądać IPET?

1. Metryczka:
   – dane personalne dziecka, w tym imię i nazwisko, klasa,
   – data sporządzenia dokumentu,
   – data i numer orzeczenia o potrzebie nauczania specjalnego oraz okres jego obowiązywania,
   – przyczyna dla której dziecko zostało objęte nauczaniem specjalnym.

W początkowej części warto też ująć istotne informacje o stanie zdrowia ucznia, w tym także sposoby reakcji na nagłe sytuacje, które stan ten może wywołać.

1. Cele edukacyjno-terapeutyczne.
2. Właściwa część programu (zgodnie z wymogami wskazanymi w powyższej części: Co powinien zawierać IPET).
3. Część końcowa:
   – imiona i nazwiska nauczycieli i specjalistów, którzy opracowali program,
   – podpisy rodziców z adnotacją, że otrzymali kopię programu.

Obowiązki dyrektora

Dyrektor ma obowiązek właściwie zorganizować kształcenie specjalne, w tym realizować zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Dyrektor również podejmuje decyzje dotyczące zatrudnienia nauczycieli i specjalistów. Z tego względu należy zweryfikować posiadane przez nich odpowiednie kwalifikacje do rozpoznanych potrzeb dzieci.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z nami!

Znajomość procesu tworzenia IPET jest niezbędna dla nauczycieli, specjalistów oraz rodziców uczniów objętych nauczaniem specjalnym. Przygotowanie takiego programu nie stanowi wcale prostego zadania, ale zrozumienie jego struktury i celów, może znacznie usprawnić jego tworzenie.

Dzięki prawidłowo przygotowanemu programowi, każdy uczeń ma szansę na optymalny rozwój oraz efektywną naukę, dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb i możliwości.

Pamiętaj, że w przypadku wątpliwości co kwestii formalno-prawnych związanych z prowadzeniem placówki takiej, jak Twoja, zawsze możesz zwrócić do naszych ekspertów celem weryfikacji bądź stworzenia od nowa wymaganych obowiązującymi przepisami dokumentów i procedur.

Zapisz się na Newsletter!