W artykule:
Już 15 sierpnia 2024 r. upłynie ostateczny termin na wdrożenie Standardów Ochrony Małoletnich przez szkoły, przedszkola i inne instytucje. Zgodnie bowiem z przepisami wprowadzającymi zmiany do ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 560) – dalej jako: ustawa o ochronie małoletnich, od dnia 15 sierpnia 2024 r. organy nadzoru będą mogły nakładać kary na placówki, które nie dostosowały się do tego obowiązku.
Szczegółowe informacje o tym, co powinna zawierać procedura, znajdują się w pozostałych publikacjach umieszczonych w zakładce „Prawnik radzi”. W niniejszym artykule skupimy się natomiast na Standardach Ochrony Małoletnich w kontekście kształcenia specjalnego organizowanego w placówce.
Podstawa prawna
Zgodnie z art. 22 c ust. 4 ustawy o ochronie małoletnich „W standardach uwzględnia się sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”. Cytowany przepis znajduje się w artykule dotyczącym tego, co powinno znaleźć się w treści dokumentu Standardów Ochrony Małoletnich.
Kształcenie specjalne w placówkach niepublicznych
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 737) kształcenie specjalne jest organizowane dla dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie specjalnego kształcenia z uwagi na ich niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne, a także ryzyko niedostosowania społecznego. Co do zasady, szkoła (przedszkole), w tym także niepubliczna, nie może odmówić objęcia dziecka kształceniem specjalnym. Wynika to z konstytucyjnych zasad zakazu dyskryminacji i równości. Wyjątkiem będą przypadki, gdy statut placówki uniemożliwia prawidłową realizację zadań oświatowych dla dziecka z niepełnosprawnością.
Kształcenie specjalne – co powinno znaleźć się w standardach?
Jeżeli dana placówka oświatowa zapewnia możliwość kształcenia specjalnego, powinna uwzględnić w standardach ochrony sytuację uczniów niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie.
Nie oznacza to, że w procedurze trzeba tworzyć oddzielny paragraf odnoszący się do dzieci legitymujących się orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Wystarczające jest umieszczenie stosownych zapisów przy niektórych punktach dokumentu. Większość zasad i procedur znajdujących się w Standardach Ochrony Małoletnich jest bowiem uniwersalna i uwzględnia dobro wszystkich dzieci, bez względu na ich stan.
W niektórych aspektach warto jednak szczególnie podkreślić zasady dotyczące dzieci o potrzebach specjalnych. Sugerujemy zwrócić uwagę na następujące obszary:
- Bezpieczne relacje z personelem – pracownicy placówki zwracając się do ucznia z niepełnosprawnością, powinni dostosowywać komunikaty do ich stopnia rozwoju i możliwości. Ważne jest także, aby wymagania stawiane dziecku z orzeczeniem o kształceniu specjalnym oraz metody pracy z takim uczniem uwzględniały jego indywidualne potrzeby. Nauczyciel obowiązany jest równo traktować wszystkich uczniów – bez względu na ich niepełnosprawność.
- Relacje dziecko-dziecko – uczniowie powinni być angażowani do zajęć, które będą integrować osoby pełnosprawne i niepełnosprawne oraz pozytywnie wpływać na rozwój osób niepełnosprawnych.
- Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka – istotne jest, aby w przypadku rozpoznawania zasadności podejrzenia, wysłuchać dziecko z niepełnosprawnością. Nie należy pomijać rozmowy z uczniem i umniejszać jego relacji w sprawie. Należy także sprawdzić, czy uczeń powiedział komuś o swoich problemach. Niedopuszczalna będzie sytuacja, w której wyłącznie relacja opiekuna dziecka zostanie uznana za prawdziwą, bez weryfikacji wersji przedstawionej przez dziecko.
Podsumowanie
Dzieci niepełnosprawne lub w inny sposób niedostosowane społecznie wymagają szczególnej troski o ich prawa i bezpieczeństwo. Często bowiem z uwagi na swoją nieprawność doświadczają różnego rodzaju wykluczenia. Dostosowanie treści Standardów do sytuacji dzieci o specjalnych potrzebach służy stworzeniu warunków do ich prawidłowego rozwoju i integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami.