Odbiór dziecka z przedszkola to istotna kwestia prawna, którą powinni dobrze znać zarówno dyrektorzy, jak i pracownicy placówek. Gdy po dziecko zgłasza się rodzic, sytuacja jest jasna. Jednak często zdarza się, że dziecko odbiera ktoś inny – starsze rodzeństwo, dziadkowie lub zatrudniona opiekunka.

Odpowiedzialność za dziecko spoczywa na przedszkolu, dopóki znajduje się ono na jego terenie. Wydanie dziecka osobie nieuprawnionej może mieć poważne konsekwencje. W artykule omówimy, kto ma prawo odebrać dziecko z przedszkola, kto może je przyprowadzić oraz czy dziecko może być wydane osobie niepełnoletniej. Dodatkowo wyjaśnimy, co powinno zawierać upoważnienie do odbioru dziecka z placówki, aby spełniało wymogi formalne i zapewniało bezpieczeństwo dziecku.

To rodzice decydują, kto może odebrać dziecko

Zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko podlega władzy rodzicielskiej aż do osiągnięcia pełnoletniości. Art. 97 § 1 stanowi, że jeśli oboje rodzice mają pełną władzę rodzicielską, każdy z nich ma prawo do jej sprawowania.

Z tych przepisów wynika, że:

• Każdy z rodziców, któremu przysługuje pełna władza rodzicielska, ma prawo do odbioru dziecka z przedszkola;
• Każdy z rodziców może decydować o tym, kto odbierze dziecko.

Należy jednak podkreślić, że te uprawnienia dotyczą tylko rodziców z pełną władzą rodzicielską. Jeśli rodzic ma ograniczone prawa rodzicielskie, zakres jego praw określa orzeczenie sądu opiekuńczego, które ograniczyło jego władzę rodzicielską.

Kto może być upoważniony do odbioru dziecka z przedszkola?

Przepisy nie precyzują, kto może być upoważniony do odbioru dziecka z przedszkola. Oznacza to, że formalnie upoważnienie może zostać wystawione na dowolną osobę, nawet niespokrewnioną z dzieckiem, pod warunkiem że została ona wskazana w pisemnym upoważnieniu przez rodzica. W praktyce oznacza to, że jeśli po dziecko zgłosi się dziadek, którego dane nie zostały uwzględnione w upoważnieniu, placówka musi odmówić wydania dziecka.

Upoważniona osoba powinna być odpowiedzialna i nie stwarzać zagrożenia

Warto także zwrócić uwagę na nietypowe, ale potencjalnie niebezpieczne sytuacje, które mogą zagrozić podopiecznemu. Dotyczą one zarówno rodziców, jak i osób upoważnionych do odbioru. Jeśli pracownik przedszkola podejrzewa, że osoba zgłaszająca się po dziecko jest pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, powinien:

• Nie wydać dziecka.
• Nakazać osobie nietrzeźwej lub odurzonej opuszczenie terenu przedszkola.
• Poinformować o sytuacji dyrektora placówki.
• Skontaktować się z drugim rodzicem dziecka, aby ustalić sposób odbioru. Jeśli rodzic nie może osobiście odebrać dziecka, wskazuje inną upoważnioną osobę lub jednorazowo wskazuje osobę pełnoletnią w rozmowie telefonicznej, podając jej dane osobowe.
• Jeśli nie uda się skontaktować z drugim rodzicem, spróbować nawiązać kontakt z innymi upoważnionymi osobami.
• W przypadku braku możliwości kontaktu z rodzicami lub upoważnionymi osobami, należy zawiadomić Policję, która przejmie opiekę nad dzieckiem.
• Policję należy również zawiadomić, jeśli nietrzeźwy lub odurzony rodzic, albo osoba upoważniona, odmawia opuszczenia terenu przedszkola, awanturuje się lub stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa dzieci.

Aby uniknąć takich sytuacji, należy starannie rozważyć, kto może być upoważniony do odbioru dziecka z placówki. Dobór odpowiedzialnych osób jest kluczowy dla zapewnienia bezpieczeństwa malucha.

Odbiór dziecka ze szkoły przez starsze rodzeństwo

W statucie przedszkola można uwzględnić wytyczne dotyczące minimalnego wieku osoby uprawnionej do odbioru dziecka. Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, dziecko poniżej 7 roku życia może poruszać się po drodze jedynie pod opieką osoby, która ukończyła co najmniej 10 lat. Na tej podstawie można uznać, że minimalny wiek osoby niepełnoletniej, którą rodzice mogą upoważnić do odbioru dziecka z przedszkola, wynosi 10 lat. Jednak należy zastanowić się, czy 10-latek jest w stanie zapewnić pełne bezpieczeństwo dziecku.

Czy małoletni odpowiada za szkodę dziecka, którym się zajmuje?

Ten przepis dotyczy głównie bezpieczeństwa ruchu drogowego, a nie odpowiedzialności za ewentualne szkody, które mogą dotknąć dziecko. W razie wypadku czy przestępstwa na szkodę dziecka, rodzice ani szkoła nie będą mogli tłumaczyć się, że dziecko było pod opieką starszego rodzeństwa. Tylko osoba pełnoletnia może dać gwarancję bezpiecznego powrotu dziecka z przedszkola.

Chociaż brakuje wyraźnych prawnych przeciwwskazań do powierzania opieki nad dzieckiem osobie niepełnoletniej, zaleca się ostrożność w tym zakresie. Jeśli przedszkole zamierza pozwalać na odbieranie dziecka przez starsze rodzeństwo, warto wprowadzić obowiązek pisemnego upoważnienia przez rodzica.

Wiek minimalny osoby uprawnionej

W niektórych placówkach niepublicznych wprowadza się wyższy minimalny wiek osoby uprawnionej do odbioru dziecka, np. 16 lat. Należy jednak ostrożnie rozważyć taki zapis, biorąc pod uwagę specyfikę lokalnego środowiska. Jak wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich, to rodzic, znając swoje dzieci, ich rozwój i cechy charakteru, jest najlepiej przygotowany do oceny, czy starsze rodzeństwo może bezpiecznie odebrać młodsze dziecko z przedszkola.

Czy konflikt rodziców wpływa na prawo do odbioru dziecka?

Zasadniczo prawo do odbioru dziecka z przedszkola przysługuje rodzicom lub prawnym opiekunom, niezależnie od tego, czy żyją w związku małżeńskim, partnerskim, czy są po rozwodzie.

Sytuacja zmienia się, gdy sąd odebrał jednemu z rodziców lub opiekunów prawa rodzicielskie lub prawo do opieki nad dzieckiem. W takim przypadku przedszkole nie może wydać dziecka tej osobie. Dlatego ważne jest, aby przedstawić w placówce prawomocny wyrok sądu opiekuńczego, który pozbawia jednego z rodziców tych praw.

Statut przedszkola określa zasady przyprowadzania i odbierania dziecka

Zgodnie z art. 172 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo Oświatowe (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 900), statut przedszkola powinien zawierać szczegółowe procedury dotyczące przyprowadzania i odbierania dzieci przez rodziców lub upoważnione osoby, mające na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa dziecka.

Statut powinien określać, jakie informacje muszą być zawarte w upoważnieniu do odbioru dziecka z przedszkola oraz kto może być upoważniony do przyprowadzania i odbierania dziecka. Ważne jest, aby przedszkole w swoim statucie minimalizowało ryzyko wydania dziecka osobie, która nie zapewni mu bezpieczeństwa.

Jednocześnie statut nie powinien nadmiernie ograniczać prawa rodzica do decydowania, komu powierza opiekę nad dzieckiem. Dlatego zapis w statucie, który wymaga, aby dziecko mogła odebrać jedynie osoba pełnoletnia, może być uznany za zbyt daleko idącą ingerencję w sferę władzy rodzicielskiej.

Upoważnienie do odbioru dziecka ze szkoły – co powinno zawierać?

Upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola powinno spełniać wymagania określone w statucie placówki. Aby zabezpieczyć interesy przedszkola i dobro dziecka, w statucie powinny być zawarte następujące informacje:

• Imię i nazwisko dziecka oraz dane rodzica lub opiekuna prawnego.
• Imię, nazwisko oraz numer dokumentu tożsamości (dowodu osobistego lub paszportu) osoby upoważnionej do odbioru dziecka lub jej numer PESEL.
• Data lub okres, w którym upoważnienie jest ważne.
• Data sporządzenia upoważnienia.
• Czytelny, odręczny podpis rodzica lub opiekuna prawnego.

Statut przedszkola powinien również określać zasady składania upoważnień do odbioru dziecka. Przedszkole może wprowadzić zapis, że dziecko może zostać wydane na podstawie jednorazowego upoważnienia, przedstawionego przez osobę upoważnioną w dniu odbioru. Jednak nadrzędnym celem przedszkola jest zapewnienie bezpieczeństwa dziecku. Dlatego, jeśli pracownik przedszkola ma wątpliwości co do autentyczności upoważnienia lub stwierdzi, że nie spełnia ono wymogów formalnych, ma prawo odmówić wydania dziecka.