Odbiór dziecka z przedszkola stanowi niezwykle istotne zagadnienie prawne, o którym szczegółową wiedzę powinni posiadać zarówno dyrektorzy, jak i pracownicy niepublicznych przedszkoli. Sytuacja, w której po dziecko zgłasza się rodzic nie budzi większych wątpliwości. Jednakże często zdarza się, że podopiecznego przedszkola odbiera starsze rodzeństwo w wieku szkolnym, dziadkowie czy zatrudniona przez rodziców niania.

Dopóki dziecko znajduje się na terenie placówki oświatowej odpowiedzialność za nie ponosi przedszkole. Wydanie wychowanka przez nauczyciela osobie nieuprawnionej może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Dlatego w niniejszym artykule znajdą Państwo informacje o tym, kto może odebrać dziecko z przedszkola oraz kto może je tam przyprowadzić, a także czy można wydać malucha osobie niepełnoletniej. Dodatkowo odpowiemy na pytanie co powinno zawierać upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola, tak aby formalnie spełniało wymogi związane z zapewnieniem uczniowi bezpieczeństwa przez placówkę.

To rodzice decydują, kto może odebrać ich dziecko z przedszkola

Zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko podlega władzy rodzicielskiej do momentu osiągnięcia pełnoletniości. Zaś zgodnie z art. 97 § 1 jeśli obydwu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, każdy z nich ma prawo do jej sprawowania.

Z tych przepisów wynika po pierwsze, iż każdy z rodziców, któremu przysługuje pełna władza rodzicielska ma prawo do odbioru dziecka z przedszkola. Po drugie natomiast każdy z rodziców może decydować o tym, kto odbierze jego pociechę.

Podkreślić w tym miejscu należy, że uprawnienia te dotyczą rodziców, którym przysługuje pełna władza rodzicielska. Jeżeli rodzic ma ograniczone prawa rodzicielskie, zakres jego praw w stosunku do dziecka określa orzeczenie sądu opiekuńczego, na podstawie którego prawa rodzicielskie zostały ograniczone.

Statut przedszkola określa zasady przyprowadzania i odebrania dziecka

Zgodnie z art. 102 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14.12.2016 r. – Prawo Oświatowe (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 900) w statucie przedszkola znajdują się dokładne wytyczne dotyczące procedur przyprowadzania i odbierania dzieci przez rodziców lub upoważnione przez nich osoby, mające na celu zagwarantowanie pełnego bezpieczeństwa dziecka.

W związku z tym w statucie przedszkola powinny znaleźć się informacje o tym, co upoważnienie do odebrania dziecka z przedszkola powinno zawierać i kogo rodzice mogą upoważnić do odebrania, jak i przyprowadzaniach ich pociech z i do placówki.

Podkreślić jednak należy, że jednostki oświatowe nie mają tutaj nieograniczonej dowolności. Przedszkole w swoim statucie powinno zminimalizować ewentualne skutki wydania wychowanka osobie niegwarantującej bezpieczeństwa. Jednakże z drugiej strony statut nie powinien ograniczać prawa rodzica do decydowania o tym, komu chce powierzyć opiekę nad podopiecznym. Dlatego umieszczenie zapisu w statucie, że dziecko odebrać może tylko osoba pełnoletnia może zostać uznane za zbyt daleko ingerujące w sferę władzy rodzicielskiej.

Odbiór dziecka z przedszkola przez starsze rodzeństwo

W statucie przedszkola można zawrzeć wytyczne dotyczące minimalnego wieku osoby uprawnionej do odbioru podopiecznego.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, dziecko w wieku poniżej 7 lat może podróżować po drodze jedynie pod opieką osoby, która ukończyła co najmniej 10 lat. W związku z tym można przyjąć, że minimalny i zgodny z przepisami wiek osoby niepełnoletniej, którą rodzice mogą upoważnić do odbioru dziecka z przedszkola wynosi 10 lat. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na drugą przesłankę – czyli konieczność zapewnienia pełnego bezpieczeństwa dziecku. Można więc powziąć uzasadnione wątpliwości, czy 10-latek jest w stanie zapewnić dziecku pełne bezpieczeństwo.

Stąd też w przypadku wielu placówek niepublicznych, w statucie znajduje się zapis, zgodnie z którym wiek osoby uprawnionej będzie wyższy, np. 16 lat. Należy jednak z dużą ostrożnością rozważyć umieszczenie takiego zapisu z uwzględnieniem przede wszystkim środowiska i warunków panujących w danej okolicy. Rzecznik Praw Obywatelskich wyjaśnił bowiem, że rodzic, znając swoje dzieci, ich stopień rozwoju i cechy charakterologiczne oraz uwarunkowania rodzinne i środowiskowe potrafi najlepiej ocenić, czy może powierzyć odebranie młodszego dziecka z przedszkola starszemu rodzeństwu.

Kogo rodzic może upoważnić do odbioru dziecka z przedszkola?

Przepisy prawa nie określają kręgu osób, które rodzic może upoważnić do odebrania dziecka z placówki. To oznacza, że z formalnego punktu widzenia upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola może zostać wystawione dla obcej i niespokrewnionej z maluchem osoby. Pod warunkiem, że zostanie ona wskazana w złożonym przez rodzica pisemnym upoważnieniu. To oznacza, że jeżeli po malucha zgłosi się babcia, której dane nie widnieją w złożonym przez rodzica dokumencie – placówka musi odmówić wydania wychowanka.

Co powinno zawierać upoważnienie do odebrania dziecka z przedszkola?

Upoważnienie do odebrania dziecka z przedszkola powinno przede wszystkim odpowiadać wymogom stawianym w statucie przedszkola. Jakie zatem informacje zawrzeć w statucie przedszkola, żeby zabezpieczyć interesy placówki? Dane, które powinno zawierać upoważnienie to:

1. Imię i nazwisko wychowanka oraz dane rodzica lub opiekuna prawnego.
2. Imię i nazwisko oraz numer dokumentu tożsamości (dowodu osobistego lub paszportu) osoby upoważnionej do odbioru dziecka lub jej numer PESEL.
3. Dzień lub zakres dat, w którym upoważnienie będzie obowiązywać.
4. Datę sporządzenia upoważnienia.
5. Podpis rodzica lub opiekuna prawnego – czytelny i wykonany własnoręcznie.

Statut przedszkola powinien określać także zasady składania upoważnień do odbioru dziecka. I tak, możliwy pozostaje zapis, w którym placówka wydaje swojego wychowanka na podstawie jednorazowego upoważnienia rodzica przedstawionego przez upoważnionego w dniu odbioru. Pamiętać jednak należy, że do głównych celów działań podejmowanych przez placówkę oświatową należy zapewnienie bezpieczeństwa dziecku. Dlatego, jeżeli przedstawiciel przedszkola nabierze wątpliwości co do prawdziwości takiego upoważnienia lub stwierdzi, że nie odpowiada ono wymogom formalnym – ma prawo odmówić wydania podopiecznego.