Wytyczne dotyczące sposobu ustalenia liczby etatów dla pedagoga specjalnego wprowadzone zostały przez ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw z dnia 12 maja 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1116). Wejście w życie nowych przepisów podzielono na dwa etapy. Pierwszy z nich, obowiązujący w roku szkolnym 2022/2023 oraz 2023/2024 przewidywał mniejszą liczbę etatów dla specjalistów w szkołach i przedszkolach. Natomiast od nowego roku szkolnego 2024/2025 obowiązują docelowe i bardziej rygorystyczne limity wyznaczające minimalną ilość etatów dla specjalistów, w tym pedagogów specjalnych w przedszkolach, szkołach i zespołach szkolno-przedszkolnych.

W poniższym artykule przeanalizujemy, w jaki sposób ustalić wymiar etatu dla pedagoga specjalnego na nowych zasadach, w tym odpowiemy na pytania:

• Jaka jest minimalna liczba etatów dla specjalistów i od czego zależy?
• Kiedy i w jakim wymiarze zatrudnienie pedagoga specjalnego jest obligatoryjne?
• Jak wyliczyć ilość godzin dla pedagoga specjalnego w placówce publicznej a niepublicznej?
• Czy można zatrudnić pedagoga specjalnego w ramach umowy cywilnoprawnej?
• Kiedy przy wyliczeniu wymiaru etatu dla pedagoga specjalnego zalicza się godziny rewalidacyjne?

Liczba etatów specjalistów – nowe zasady

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 986) w każdej szkole, przedszkolu i zespole placówek (niebędących placówkami specjalnymi) należy zatrudnić specjalistów, tj.:

• pedagogów,
• pedagogów specjalnych,
• psychologów,
• terapeutów pedagogicznych,
• logopedów.

Wymóg ten dotyczy zarówno placówek publicznych, jak i niepublicznych. Ogólna minimalna liczba etatów dla specjalistów uzależniona jest od ilości uczniów w danej szkole i powinna wynosić:

Liczba uczniów	Łączna liczba etatów dla specjalistów
101<	2 etaty + dodatkowo 0,2 etatu na każdych 100 następnych uczniów
51 – 100	1,5 etatu
41 – 50	1 etat
31 – 40	0,8 etatu
21 – 30	0,6 etatu
11 – 20	0,4 etatu
1 – 10	0,25 etatu

 

Sformułowanie „dodatkowo 0,2 etatu na każdych 100 następnych uczniów” oznacza pełne 100 uczniów, a nie rozpoczęcie setki. Czyli w sytuacji, gdy w szkole uczy się 200 uczniów, należy zapewnić minimum 2 etaty dla specjalistów. Dla 201 do 300 uczniów – 2,2 etatu, 301 do 400 uczniów – 2,4 etatu i tak dalej.

Kiedy i w jakim wymiarze zatrudnienie pedagoga specjalnego jest obligatoryjne?

Szkoły, przedszkola i zespoły szkół, do których uczęszcza co najmniej 51 uczniów mają obowiązek zatrudnić specjalistę na stanowisku pedagoga specjalnego oraz psychologa. Co ważne, etat pedagoga specjalnego powinien wynosić nie mniej niż 25% wymaganych etatów dla specjalistów w danej placówce. Podobnie jak etat psychologa – który także nie może być w takim przypadku niższy niż 25% wymaganych etatów dla specjalistów.

Przykład:

W szkole uczy się 190 uczniów. To oznacza, że niezbędne jest zapewnienie 2 etatów dla specjalistów. W tym przypadku pedagog specjalny powinien zostać zatrudniony na nie mniej niż 0,5 etatu (25% z 2 etatów). Kolejne 0,5 etatu przypadnie dla psychologa. Pozostały jeden etat może zostać rozdzielony proporcjonalnie dla pozostałych specjalistów lub w inny sposób według potrzeb danej placówki.

Co istotne obowiązek zapewnienia minimum 25% etatu dla pedagoga specjalnego odnosi się do wymaganej przez ustawę minimalnej liczby etatów, a nie do ogółu etatów w danej placówce. Zatem jeśli szkoła licząca 190 uczniów zdecyduje się na zapewnienie 3 etatów dla specjalistów (tj. o jeden więcej niż wymagany) nie wiąże się to z koniecznością zwiększenia etatu dla pedagoga specjalnego do 0,75. Pedagog specjalny w tym wypadku nadal powinien zostać zatrudniony na nie mniej niż 0,5 etatu, a ewentualne zwiększenie tego etatu będzie uzależnione od potrzeb tej szkoły i decyzji organu prowadzącego.

Jak wyliczyć ilość godzin dla pedagoga specjalnego w placówce publicznej a niepublicznej?

W przypadku placówek publicznych tygodniowy wymiar pracy specjalistów (pensum) wyznacza organ prowadzący, przy czym nie może on przekroczyć 22 godzin.

Przykład:

Analizując dalej przypadek szkoły, w której uczy się 190 uczniów, organ prowadzący ustalił pensum wszystkich specjalistów na 22 godziny. Z tego względu minimalna ilość godzin do zrealizowania przez wszystkich specjalistów w szkole wyniesie 44 godziny – co odpowiada 2 etatom. Z tego wynika, że pedagog specjalny otrzyma nie mniej niż 11 godzin (25 % z 44 godzin).

Do nauczycieli i specjalistów zatrudnianych w placówkach niepublicznych nie mają zastosowania przepisy Karty Nauczyciela w zakresie czasu pracy. To oznacza, że organ prowadzący może ustalić pensum tygodniowe specjalisty zgodnie z przepisami prawa pracy – tj. na maksymalnie 40 godzin tygodniowo. Z tego względu wyliczenie ilości godzin dla pedagoga specjalnego w przypadku niepublicznych szkół i przedszkoli będzie uzależnione od dwóch czynników:

• pensum wszystkich zatrudnionych specjalistów,
• ilości godzin realizowanych na stanowisku specjalisty.

Otrzymanie wymaganej liczby etatów jest sumą ilorazów liczby godzin realizowanych na stanowisku danego specjalisty przez pensum tego specjalisty, według następującego wzoru:

X = (B1 : A1) + (B2 : A2) + (B3 : A3) + (B4 : A4)…,

gdzie:

X – liczba etatów,

A1,2,3,4… – pensum danego specjalisty, przy czym do pensum wliczają się godziny realizowane w ramach zarówno godzin na stanowisku specjalisty (pedagoga specjalnego, psychologa, pedagoga, logopedy), jak również godziny realizowane w ramach zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,

B1,2,3,4… – liczba godzin realizowanych przez danego specjalistę w ramach zajęć pedagogicznych lub psychologicznych, lub logopedycznych, lub terapeutycznych.

Umowa cywilnoprawna a etat pedagoga specjalnego

Z treści przepisów Karty Nauczyciela jednoznacznie wynika, że do wyliczenia wymiaru etatu dla pedagoga specjalnego i innych specjalistów przyjmuje się wyłącznie godziny realizowane przez tych specjalistów w ramach stosunku pracy.  Z tego względu zatrudnienie pedagoga specjalnego w ramach umowy cywilnoprawnej nie będzie spełniało wymogów ustawowych.

Czy przy wyliczeniu wymiaru etatu dla pedagoga specjalnego zalicza się godziny rewalidacyjne?

Jeżeli prowadzenie zajęć rewalidacyjnych zostanie powierzone pedagogowi specjalnemu, godziny te należy uwzględnić przy określeniu ogółu etatów dla specjalistów, jak również w ramach wymaganych godzin dla pedagoga specjalnego. Godziny rewalidacyjne może realizować także nauczyciel wspomagający – w tej sytuacji nie mogą zostać one uwzględnione przy wyliczeniu etatów.