Finansowanie działalności przedszkola niepublicznego może mieć zasadniczo dwa podstawowe źródła. Pierwszym z nich jest czesne pobierane od rodziców dzieci. Drugim, często występującym obok czesnego – dotacja oświatowa, otrzymywana z budżetu gminy. Korzystanie przez przedszkole niepubliczne z dotacji wiąże się z różnymi obowiązkami. I tak, jeżeli przedszkole korzysta z maksymalnej kwoty dotacji w zakresie gwarancji minimalnego czasu bezpłatnego wychowania, opieki i nauczania oraz ustalania wysokości opłat, to musi to realizować zgodnie z uchwałą właściwej rady gminy.

W dzisiejszym artykule poddamy analizie przepisy dotyczące nieodpłatnych świadczeń w przedszkolu niepublicznym, określanych także potocznie jako stypendium socjalne. Skupimy się w szczególności na takich zagadnieniach jak:

• Kiedy i w jakim zakresie przedszkole niepubliczne zapewnia nieodpłatność świadczenia dla rodziców?
• Jakie są warunki zwolnienia z opłat za przedszkole niepubliczne rodziców dziecka? Kto i w jakiej formie go udziela?
• Czy wychowankom przedszkola przysługuje stypendium socjalne?

Kiedy i w jakim zakresie jest możliwe nieodpłatne świadczenie usług, czyli swego rodzaju stypendium socjalne w przedszkolu niepublicznym?

Generalna zasada jest taka, że przedszkole niepubliczne pobiera opłaty za świadczone usługi i nie zapewnia bezpłatności opieki w jakimkolwiek wymiarze. Mowa tu zarówno o przedszkolach finansowanych w całości z dochodów uzyskiwanych z czesnego oraz z opłat pobieranych za świadczone przez placówkę usługi, jak i przedszkolach dotowanych z budżetu gminy na zasadach określonych w art. 17 ust. 3 ustawy z  dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1400 z późn. zm.), czyli w wysokości 75% podstawowej kwoty dotacji. Nie mają one obowiązku wprowadzania nieodpłatności świadczeń dla rodziców. Placówki takie nie są ograniczone także uchwałami rady gminy w zakresie maksymalnej wysokości czesnego.

Zwolnienie z opłat w przedszkolu niepublicznym musi zostać potwierdzone właściwymi zapisami

Jeżeli jednak przedszkole zdecyduje się – przykładowo w celach promocyjnych – na wprowadzenie nieodpłatności w zakresie pewnych świadczeń, istotne pozostaje wprowadzenie w statucie i w umowie z rodzicem szczegółowego zakresu takiego świadczenia.

Zapis taki powinien precyzyjnie określać na czym polega takie „stypendium socjalne” – nazwę świadczenia, jego wymiar, okres obowiązywania oraz zasady uprawniające do skorzystania. Oczywiście obok takiego stypendium, umowa z rodzicem musi zawierać katalog usług odpłatnych świadczonych przez przedszkole, wysokość tych opłat lub wskazanie sposobu ich wyliczenia, termin i sposób wnoszenia opłat. Klarowne sformułowanie kwestii finansowych w dokumentach stanowiących podstawę rozliczeń z rodzicami pozwoli uniknąć nieporozumień i ewentualnych roszczeń kierowanych przez rodziców.

Stypendium socjalne w przedszkolach niepublicznych z dotacją w wysokości 100%

Wyjątkiem od powyższej zasady odpłatności objęte pozostają te przedszkola niepubliczne, które uzyskują dotację w wysokości 100% kwoty dotacji podstawowej na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Przyznanie placówce niepublicznej dotacji w wysokości równiej kwocie dotacji przysługującej dla przedszkola publicznego, obwarowane jest bowiem m.in. koniecznością zapewnienia bezpłatnej opieki w wymiarze co najmniej 5 godzin dziennie. Ponadto wysokość pozostałych opłat nie może przekraczać kwot określonych w uchwale właściwej rady gminy.

Informacja o zakresie i katalogu bezpłatnych oraz płatnych świadczeń powinna znaleźć się w statucie przedszkola oraz umowie z rodzicami.

Stypendium socjalne czy zwolnienie z opłat?

Stypendium socjalne jest świadczeniem ściśle związanym z wykonywaniem obowiązku szkolnego. Wobec tego przyznawane jest wyłącznie uczniom szkół  podstawowych, ponadpodstawowych i studentom szkół wyższych. Nie oznacza to jednak, że rodzice dzieci uczęszczających do przedszkola nie mogą ubiegać się o zwolnienie z opłat za przedszkole.

W tym kontekście znów istotny pozostaje rodzaj przedszkola, do jakiego uczęszcza dziecko. Zapewnienie pomocy socjalnej leży bowiem w gestii zadań gminy.

Wobec tego przede wszystkim w przedszkolach publicznych rodzice o niskich dochodach mogą wnioskować o zwolnienie częściowe lub całkowite z opłat za przedszkole. Przepisy dotyczące zwolnienia z opłat za świadczone usługi obowiązują także przedszkola niepubliczne, które pobierają dotacje w wysokości 100% kwoty podstawowej (czyli takiej jak przedszkola publiczne).

Zakres i warunki takiego zwolnienia wyznacza uchwała właściwej rady gminy. Zwolnienie z opłat następuje na wniosek rodzica, który spełnia warunki określone w uchwale rady gminy. Decyzję o zwolnieniu podejmuje organ prowadzący przedszkole niepubliczne.

Pozostałe przedszkola nie mają obowiązku wprowadzania „stypendium socjalnego”

Pozostałe przedszkola niepubliczne nie mają obowiązku stosowania ulg i zwolnień z opłat wobec rodziców znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Oczywiście w ramach własnego uznania mogą udzielić takiego wsparcia. Warto pamiętać wtedy, aby pisemnie z rodzicem uzgodnić zakres zwolnienia, okres, wysokość zwolnienia oraz warunki.