Czy przedszkole lub żłobek może rozpowszechniać wizerunek dziecka na portalach społecznościowych?

Czy przedszkole lub żłobek może rozpowszechniać wizerunek dziecka na portalach społecznościowych?

Wizerunek dziecka tak samo jak osoby dorosłej podlega ochronie prawnej. Chronią go przepisy ustawy o prawie autorskim i ustawa o ochronie danych osobowych oraz RODO. Wszystkie placówki oświatowe publikujące zdjęcia na swoich stronach internetowych i na portalach społecznościowych muszą uzyskać zgodę od rodziców na publikację.

Wizerunek i jego rozpowszechnianie

W pierwszej kolejności wyjaśnijmy, czym jest wizerunek. Wizerunek to tak zwane utrwalenie fizycznego obrazu człowieka (np. na zdjęciu) w taki sposób, aby można było go rozpoznać. Wizerunek każdej osoby (bez względu na wiek) jest chroniony prawem. Został on ujęty w katalogu dóbr osobistych, który jest uregulowany w art. 23 Kodeksu cywilnego. Dodatkowo, z danymi przedstawiającymi wizerunek (filmami, zdjęciami) należy obchodzić się w zgodzie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych (w szczególności, zważając na art. 81 i nast. tej ustawy – ustanawiające zasady rozpowszechniania wizerunku).

Jako, że zdjęcie jest elementem pozwalającym zidentyfikowanie osoby, jest ono daną osobową. Dlatego podlega ochronie przewidzianej przepisami RODO. Ponadto, w definicji zawartej w art. 4 pkt 14 RODO wizerunek można zakwalifikować jako daną biometryczną, czyli taką o szczególnym charakterze wymagającą szczególnej ochrony.
Rozpowszechnianie wizerunku danej osoby wymaga jej zgody. Publikowanie fotografii dziecka w internecie jest zatem rozpowszechnianiem wizerunku, co bez zgody (w tym przypadku przedstawiciela ustawowego dziecka) będzie niezgodne z prawem.

Kto może wyrazić zgodę na rozpowszechnianie wizerunku dziecka?

W przypadku dzieci decydowanie o wykorzystaniu wizerunku należy do rodziców (lub prawnych opiekunów). Dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską, aż do pełnoletności. Wynika to z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Rodzice działają w imieniu dziecka, ponieważ dziecko nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Placówki oświatowe nie muszą uzyskiwać zgody obojga rodziców.
Do rozpowszechniania wizerunku dziecka wystarczy zgoda jednego rodzica lub opiekuna prawnego. W przypadku, gdy jedno z rodziców wyraża zgodę na rozpowszechnianie zdjęć, a drugie się temu sprzeciwia, skonfliktowani rodzice powinni rozstrzygnąć to w sądzie rodzinnym.

Zgoda na rozpowszechnienie wizerunku dziecka

Placówka oświatowa powinna uzyskać od rodzica co najmniej dwie zgody. Jedna do rozpowszechniania wizerunku dziecka na podstawie przepisów prawa autorskiego. Druga zgoda zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych (RODO), musi wskazywać, na jakiej podstawie placówka będzie przetwarzać wizerunek. Zgoda ta powinna również wskazać, w jakim celu wizerunek będzie przetwarzany.
Treść zgody nie może być zbyt ogólna. Zapis „wyrażam zgodę na publikację wizerunku dziecka przez placówkę” jest niewystarczający. W praktyce nie można łączyć celu w jeden zapis „w celach informacyjnych, marketingowych, na grupie zamkniętej dla rodziców, na stronie www i na Facebooku”. Rodzic powinien podpisać tyle zgód, ile jest celów. Rodzic na przykład może zgodzić się na publikację zdjęć na zamkniętej grupie na Facebooku, ale nie musi się godzić na publikację na stronie internetowej w celach marketingowych.

Kiedy zgoda nie jest wymagana?

Rozpowszechnianie wizerunku nie potrzebuje zezwolenia, gdy jest on tylko fragmentem „tła”, np. imprezy publicznej, krajobrazu, zgromadzenia. Przykładem może być uroczystość rozpoczęcia roku szkolnego, podczas którego dziecko stanowi jedną z wielu osób ujętych na zdjęciu. W takiej sytuacji szkoła nie jest zobowiązana do uzyskania zgody od wszystkich rodziców dzieci.
Sytuacja zmienia się wówczas, gdy szkoła umieści pod zdjęciem imiona i nazwiska dzieci. Wtedy publikacja takiego zdjęcia będzie wymagała zgody rodziców. Żłobek lub przedszkole nie musi również posiadać zgody rodzica w przypadku, gdy dziecko jest osobą powszechnie znaną lub/i gdy rodzice dziecka są osobami publicznymi.

Prawa rodzica w sytuacji, gdy placówka publikuje zdjęcia lub nagrania bez jego zgody

Rodzice mogą:

  • Skierować pismo do placówki i zażądać, aby placówka usunęła wszystkie zdjęcia i nagrania z wizerunkiem dziecka.
  • Domagać się natychmiastowego usunięcia skutków naruszeń. Na przykład, rodzice mają prawo zażądać, aby placówka złożyła przeprosiny za naruszenie prawa w prasie lub na swojej stronie internetowej.
  • Żądać zadośćuczynienia za krzywdy w przypadku zawinionego działania placówki. Dotyczy to domagania się przez rodziców zapłaty określonej kwoty, za przykrości dziecka, których doznało wskutek opublikowania jego wizerunku. Na przykład, gdy żłobek lub przedszkole opublikowało ośmieszające zdjęcie i dziecko czuło się przez to źle.
  • Wezwać przedszkole lub żłobek do zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez rodziców cel społeczny. Na przykład zapłaty 1000 zł w ramach zadośćuczynienia na fundację pomagającą niepełnosprawnym dzieciom.
  • Wnieść sprzeciw co do przetwarzania danych dziecka i wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Zignorowanie przepisów dotyczących zasad przetwarzania danych osobowych może być podstawą do nałożenia na przedszkole lub żłobek kar finansowych na gruncie RODO. Rodzice mogą również poinformować kuratorium oświaty o naruszeniu praw dziecka.

Najlepszą praktyką dla przedszkola bądź innej placówki dydaktycznej będzie każdorazowe informowanie rodziców o zamiarze publikacji zdjęć dzieci oraz uzyskiwanie na to ich zgody, w szczególności, gdy pod zdjęciem dziecka znajduje się jego imię i nazwisko.

Czy przedszkole lub żłobek może rozpowszechniać wizerunek dziecka na portalach społecznościowych?
Ocena: 5/5
(głosy: 8)